1. GİRİŞ
Otomotiv sektörü teknolojik yenilenmenin en hızlı ve etkin şekilde uygulandığı sektörlerden birisidir.
Otomotiv sektöründeki natif enerji kaynağı arayışları 1930'lu yıllarda LPG'nin araçlarda yakıt olarak kullanılmasıyla gündeme gelmiştir. Özellikle kolay bulunması, ekonomik olması ve diğer yakıtlara oranla çevreyi daha az kirletici özellikte olması nedeni ile dünyada birçok ülke, LPG'nin otomobillerde kullanımını özendirilmeye çalışılmaktadır. Günümüzde İtalya, Hollanda, Fransa, Belçika, Japonya ve Amerika'da LPG’nin otomobillerde kullanımı yaygındır. Diğer ülkelerde ise kullanımı gün geçtikçe artmaktadır.
Son yıllarda LPG ülkemizde de otomobillerde yaygın bir şekilde natif yakıt olarak kullanılmaya başlanmıştır. LPG dönüşüm sistemleri; uluslararası ECE R67 ve TSE standartlarına uygun, montaj firmasının yetkili ve montajı yapan teknisyenin eğitilmiş olması, sistemin gerekli bakım ve periyodik kontrollerinin yapılması ile çevreci, ekonomik ve güvenli sistemlerdir.
2. LPG NEDİR ?
-
LPG (Liquid Petroleum Gas) sıvı petrol gazı, basınç altında sıvı halde bulunan propan ve bütana verilen ticari isimdir. Kolay depolama ve taşıma için genellikle sıvı halde tutulur. Gaz yakıtlar hidrojence zengindir ve silindirlere gaz fazında girerler. Bu iki karakteristik temiz bir yanma sağlar. Diğer bir deyimle LPG, taşıtlar için temiz bir enerji kaynağıdır.
-
LPG renksiz ve kokusuzdur. Gaz kaçaklarının tespit edilmesi için sonradan kokulandırılır. Basıncı düşürülüp, sıcaklığı artırılarak sıvı halden gaz haline dönüştürülür ve benzine mükemmel bir natif yakıt haline gelir.
-
LPG sıvı halde iken gaz haline oranla yaklaşık 250 kat yoğundur.
-
LPG basınç altında depolanabilir, kalın çelik tank yada borularla taşınabilir.
3. LPG'NİN AVANTAJLARI
-
Ateşleme bujisinin ömrünü uzatır. Yanma odalarında yada ateşleme bujilerinde tortu oluşmaz, çünkü LPG'nin farklı karışımlarındaki kuvvetlendiricilere ihtiyaç bulunmamaktadır. Ateşleme bujileri, diğer yakıtlardan, özellikle benzin kullanan araçların motorlarındaki bujilere göre daha uzun ömürlüdür.
-
LPG dönüşüm sisteminde yakıt pompası kullanılmaz. LPG basınç altında depolandığından pompaya gerek yoktur. Bu nedenle yakıt pompası, onarım ve değişim masrafı olmaz.
-
Karbüratör masrafı azdır. LPG yakıtlı motorlardaki karbüratör, birkaç hareketli parça ve kirliliği engelleyecek havalandırmasız basit bir mekanizma olup, karbüratör servisi ve tamiri yok denecek kadar azdır.
-
Aşınma süresi düşüktür. Yukarıda anlatılan nedenlerden dolayı LPG yakıtlı motorlar yıl içerisinde daha fazla gün ve saatte çalışabilirler. Onarım süresi kaybı, parça ve işçi masraflarından daha az etkilenir.
-
Yakıt sistemi kapalıdır. Tamamen kapalı yakıt sistemi olması nedeni ile akıtma ve buharlaşma kayıpları yoktur.
-
Temiz ve Çevreci Bir Yakıttır. Özellikle LPG yakıtı kullanan araçların motor yakıtının düşük kirlilik özellikleri kanıtlanmıştır. Egzozdaki CO (karbon monoksit), CO
2 (karbon dioksit) ve HC (hidrokarbonlar) düzeyinin azaltılması daha temiz egzoz ve dolaysıyla daha temiz hava demektir.
-
Yerel yönetimler bakımından: Zararlı egzoz emisyonları nedeniyle, yakın gelecekte benzinle çalışan araçların büyük şehir merkezlerinde trafiğe çıkmalarına kısıtlamalar getirileceği ifade edilmektedir.
4. DÖNÜŞÜMÜ KİMLER NE ŞEKİLDE YAPABİLİR ?
LPG sistemleri yalnızca yetkili iş yerlerinde ve bu konuda eğitimli personel tarafından monte edilmelidir. 28 Kasım 1997 tarih ve 23184 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tebliğ ile LPG dönüşümü yapan işyerleri için yeni düzenlemeler yürürlüğe sokulmuştur. Bu düzenlemeler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
-
Araçlarda LPG dönüşüm montajlarının projesine uygun eğitilmiş uzman kişilerce yapılması,
-
LPG dönüşümü yapılan araçların LPG kullandıkları ruhsatlarına işlenilmesi,
-
Araç dönüşüm yerlerinin, TSE'den belgelendirilmesi,
-
Araçların LPG kullandıkları ön ve arka cama yapıştırılacak etiketle belirtilmesi,
-
TSE'den alınacak araçların istasyonlarda yapılan yıllık muayenelerinde sızdırmazlık raporunun araç sahibinden istenmesi,
-
LPG'li araçlar kapalı yerlerde park edilmemesi gibi hükümler ihtiva etmektedir.
Araçların LPG sistemine dönüştürülmesi için dönüşümü firmalardan istenen bilgi ve belgeler ise şunlardır:
-
Yetkili bir mühendis ve mühendisin yetki belgesi fotokopisi,
-
Mühendislik dönüşüm yapan firma arasında iş sözleşmesi fotokopisi,
-
Mühendisin imza sirküsü fotokopisi,
-
Her tip prototip araç için üniversiteden veya TSE'den alınacak gaz sızdırmazlık raporu
-
Karayolu uygunluk belgesi-Mühendis tarafından tasdikli
-
Trafik tescil belgesi-Mühendis tarafından tasdikli
-
Hesap formları (Ağırlık ve denge hesapları)-Mühendis tarafından tasdikli
-
Her tip araç için LPG montaj proje resmi çizilip odaya kayıtlı mühendisce onaylanacaktır.
-
Üretilecek araçlarla ilgili ciro belirtilecek ve harç yatırılacak.
5. ARAÇ VE SİSTEM KONTROLÜ, PERİYODİK BAKIMLAR
Dönüşüm Öncesi Kontroller
Dönüşüm öncesinde aracın bakımlarının yapılmış olması ve ayarlarının iyi olması gerekmektedir. Aracın ateşleme sistemi kontrol edilmeli, yakıt sisteminin (karbüratör temizliği) bakım ve ayarı yapılmalıdır.
Dönüşüm Sonrası Periyodik Bakımlar